Wat zijn Use Cases in het functioneel ontwerp?

Wat zijn Use Cases?

In het functioneel ontwerp van je website leg je precies vast welke functionaliteit er in je website moet komen en uit welke templates je website bestaat. Voor de templates maak je ook wireframes zodat de ontwerper precies weet wat hij moet ontwerpen. Een ander belangrijk onderdeel van het functioneel ontwerp zijn de zogenaamde use cases.

Een use case diagram is een diagram opgemaakt in UML (Unified Modeling Language). Met een use case diagram noteer je de “use case” van je website en welke “actors” daar gebruik van maken. De use case is een bepaalde functie die in jouw website wordt ingebouwd. Actors zijn type gebruikers, groepen of rollen die gebruik moeten maken van die use cases. De use cases staan altijd genoteerd in een kader dat “het systeem” aanduidt, in ons geval een website.

Hoe zien use cases eruit?

De manier waarop je use cases noteert is gestandaardiseerd, dat wil zeggen dat iedereen op vrijwel dezelfde manier use cases documenteert. Dat is prettig want daarmee is de overdraagbaarheid van het functioneel ontwerp van je website groter en kunnen meerdere betrokkenen (designers, developers, project managers) met dat document overweg.

In een use case gebruiken we de volgende symbolen:

Het systeem: het systeem is in ons geval de website. Binnen het kader van het systeem noteer je de specifieke use cases, de actors staan daar altijd buiten. Een systeem kan ook een versienummer hebben. Zo kun je bijvoorbeeld aangeven in welke versie van je website een use case wordt geïntroduceerd. In het voorbeeld verderop in deze post zie je hoe dat is uitgewerkt.

systeem use case — De notatie voor een systeem in een Use Case Diagram

De actor: de actor is de uitbeelding van de rol of groep die iets moet kunnen in de website. Het is dus niet een individu zoals “Bob” of “Jan” maar wel “Beheerder” of “Gebruiker” of “Premium Gebruiker”.

use case actor — Het symbool voor de Actor in een Use Case Diagram

De use case: de use case is een ovaal met daarin een naam die bepaalde functionaliteit omschrijft. Een goede use case is er een die het doel van de use case het best omschrijft. Bijvoorbeeld: “bekijk agenda” of “wijzig besteloverzicht” of “bekijk product informatie”. In het functioneel ontwerp kun je dan extra beschrijvingen toevoegen van de use case.

use case symbool — Het symbool van een use case in een Use Case Diagram

De pijlen: je verbindt actors en use cases met pijlen. Daarmee geef je aan welke actor gebruik moet kunnen maken van welke use case. Wanneer je pijlen tekent tussen use cases dan kun je aangeven of de twee use cases elkaar nodig hebben (noteer “uses” of “include”) of een optionele aanvulling op elkaar zijn (“extends”).

pijlen relaties use case diagram — De pijlen die je gebruikt om relaties te maken tussen actors en andere use cases

Een voorbeeld van een use case diagram voor een website

Stel, je wilt een website maken waar je een overzicht biedt van e-books en die ook als download beschikbaar stelt voor gebruikers met een betaald account. Er zijn dus twee soorten gebruikers, namelijk de betalende en niet-betalende gebruiker. De niet-betalende gebruikers kunnen het overzicht aan e-books bekijken en per e-book ook een samenvatting lezen. De betalende gebruikers kunnen dat ook, maar krijgen ook de mogelijkheid om die te downloaden. Na het downloaden kunnen betalende gebruikers een gratis kopie van dat e-book toezenden aan een bekende.

In versie twee van ditzelfde platform komt de mogelijkheid dat betalende gebruikers ook een review kunnen achterlaten op de site over het e-book. Ze krijgen ook de mogelijkheid om reviews te lezen van andere gebruikers. De afdeling inkoop wil ook graag deze reviews inzien zodat ze hun inkoopbeleid kunnen optimaliseren.

In een use case diagram zou je dit dan als volgt uittekenen:

use cases diagram uml voorbeeld — Een voorbeeld van een Use Case Diagram met meerdere systemen, actoren en use cases.

Wat zijn de voordelen van use cases?

Het grote voordeel van het gebruik van use cases is dat je overzichtelijk en in één oogopslag kunt zien wat de verschillende typen gebruikers allemaal moeten kunnen in de website. Je ziet ook makkelijk welke functies in welke versie van de website moet terugkomen.

Vaak schrijf je de use cases in het functioneel ontwerp tot in detail uit. Je hebt dan een mooi overzicht van functionaliteiten die je naast de wireframes kunt leggen. Je kunt dan kijken of alle genoemde use cases goed zijn uitgewerkt of dat er wellicht nog zaken ontbreken. Die kun je dan alsnog toevoegen.

Tot slot bieden de use cases een mooi instrument om als bureau en opdrachtgever goed op één lijn te komen over welke functies in welke versie van de website moeten zitten. Hier kan nooit onduidelijkheid over bestaan omdat alles in een duidelijk schema is opgesomd.

Waarmee maak ik een use case diagram?

Er zijn veel tools op de markt waarmee je use case diagrammen kunt maken. Die kun je gebruiken, maar use cases zou je ook kunnen maken met bijvoorbeeld PowerPoint of Keynote. Google heeft ook een programma in Google Drive genaamd Draw.io.

Het belangrijkste is dat je je use case diagrammen netjes organiseert want daarmee zorg je ervoor dat ze goed leesbaar zijn en er professioneel uitzien. Gebruik bijvoorbeeld maar één lettertype, lijn elementen goed uit en zorg dat alles netjes op elkaar aansluit. Zo maak je een use case diagram die een hele waardevolle toevoeging is op jouw functionele ontwerp!